Evropsko društveno istraživanje (EDI) je metodološki i teorijski najobuhvatnije međunarodno komparativno istraživanje, koje se izvodi pod okriljem Evropskog istraživačkog infrastrukturalnog konzorcijuma – (ERIC) u većini evropskih zemalja u dvogodišnjim ciklusima. Srbija je po prvi put uključena u ovo prestižno istraživanje, a Institut za sociološka istraživanja je glavni nosilac projekta. U ovom ciklusu, Institut je rukovodio radom istraživačkog konzorcijuma koji okuplja više domaćih institucija (Institut za društvene nauke, Beograd; Institut za filozofiju i društvenu teoriju, Beograd; Fakultet političkih nauka, Beograd; Filozofski fakultet – Univerzitet u Novom Sadu; Filozofski fakultet – Univerzitet u Nišu). Koordinator nacionalnog EDI tima za Srbiju je dr Dragan Stanojević, a istraživanje je obavljeno uz finansijsku pomoć projekta PERFORM Švajcarske agencije za razvoj i saradnju i Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije. Terenski rad u okviru istraživanja sproveden je na jesen 2018. godine, a samo uključivanje u ovo istraživanje omogućilo je istraživačkoj zajednici u Srbiji transfer savremenog međunarodnog teorijskog i metodološkog znanja i praksi iz oblasti društvenih istraživanja u domaću naučnu zajednicu, osposobljavanje istraživača za sprovođenje međunarodnih dugoročnih i komparativnih istraživanja i povećavanje vidljivosti domaće akademske zajednice u međunarodnim krugovima.
Izazovi nove društvene integracije u Srbiji: koncepti i akteri
2011-
Projekat Izazovi nove društvene integracije u Srbiji: koncepti i akteri, finansiran od Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja (evidencioni broj 179035), pod rukovodstvom prof. dr Mladena Lazića okuplja ukupno 40 istraživača. Projekat se sastoji iz 3 potprojekta: 1) Promene osnovnih struktura srpskog društva (makro-strukturni aspekt); 2) Karakteristike teritorijalnog kapitala u Srbiji – strukturni i delatni potencijal lokalnog razvoja (mezo-strukturni aspekt); 3) Strukturalne i promene delatnog potencijala na porodičnom i individualnom nivou – generacijska i rodna perspektiva (mikro-strukturni aspekt), u okviru kojeg se obrađuju dve opšte teme: Mladi kao akteri društvene integracije i Politike roditeljstva. Sva tri potprojekta su kako teorijski tako i empirijski fundirana i kontinuirano promovišu ostvarene rezultate, doprinose reformskim politikama, razvijaju i usavršavaju istraživački kadar. Ovaj projekat stoga pruža nova saznanja o specifičnim karakteristikama novonastajućeg kapitalističkog društva u Srbiji, koja će imati i praktične implikacije za planiranje socio-ekonomskog razvoja i učvršćivanje demokratskog poretka.
Društveni akteri i društvene promene u Srbiji 1990-2010. godine
2005-2010.
Krajem 2010. godine završio se projekat Društveni akteri i društvene promene u Srbiji 1990-2010. godine, koji je finansiralo Ministarstvo nauke i zaštite životne sredine (evidencioni broj 149005B), pod rukovodstvom prof. dr Sretena Vujovića (prof. dr Silvano Bolčić je bio rukovodilac do 2007. godine), a koji je okupljao 24 istraživača Instituta. U ovom projektu društveni akteri predstavljali su centralnu tematiku istraživanja i glavni fokus individualnih priloga članova istraživačkog tima. Analizirani su akteri promena u globalnoj društvenoj ravni, u ravni institucija i društveno-prostornih celina, u ravni porodica i individualnih delanja, u vezi sa oblikovanjem društvene svesti, pa i u vezi sa društveno-patološkim procesima u društvu.
Projekti u okviru programa Regional Research Promotion Programme (RRPP Western Balkans) Univerziteta u Friburgu
Participacija građana u odlučivanju o zaštiti životne sredine: Studije slučaja Pančeva i Bora
2010.
Cilj istraživanja bio je da se utvrde uzroci niske participacije građana, a akcenat je stavljen na razumevanje složenosti mikro dinamike koja postoji između strukturnih karakteristika i perspektive različitih aktera. Istraživanjem su obuhvaćene dve lokalne sredine koje se mogu smatrati „vrućim ekološkim tačkama” Srbije, Pančevo i Bor. Nivo ekološkog aktivizma, ekonomska razvijenost lokalne sredine i blizina Beogradu (u prostornom i političkom smislu odnosno stepenu društvene vidljivosti) prepoznate su kao konceptualno važne varijable za poređenje. Anketnim istraživanjem utvrđeni su stavovi građana, a intervjuima stavovi predstavnika ključnih društvenih aktera: lokalnih političara, poslovnog sektora, medija, NVO i stručnjaka u odgovarajućim gradskim institucijama. Takav pristup zasnovan je na pretpostavci da ekološke teme postaju relevantne za aktivizam građana tek nakon što dobiju legitimnost u različitim društvenim arenama.
Mladi kao akteri socijalne promene
2010.
Cilj istraživanja bio je da se analizira akcioni potencijal mladih kao individualnih aktera koji delaju u strukturnom i socio-kulturnom kontekstu post-socijalističke transformacije društva Srbije. Naglasak je bio stavljen na potencijal i prepreke društvenog okruženja, kao i na kapacitet mladih da delaju kao strateški akteri u društvenoj transformaciji.
Transformacijske strategije društvenih grupa u Srbiji
2000-2005.
Pored globalnih strukturalnih i kontekstualnih obeležja društva Srbije, fokus projekta bio je na različitim društvenim grupama koje su shvaćene kao „strateški akteri”, sa vlastitim delatnim potencijalom i strategijama odnošenja prema transformacijskim procesima u društvu. Anketno istraživanje sprovedeno je na reprezentativnom uzorku. Korišćeni su sofisticirani merni instrumenti u cilju dobijanja što preciznijeg opisa klasno-slojnog položaja domaćinstva, indeksa materijalnog položaja, tipologije vrednosnih orijentacija, stambenih karakteristika domaćinstva, tipologije strategije domaćinstava, tipologije partnerskih odnosa. Završni rezultati ukazali su na činioce koji se javljaju kao pretnja uspešnosti modernizacijskih procesa, a održavaju se na sferu rada, sferu porodice, stambenu politiku i dr. Rukovodilac projekta bila je prof. dr Anđelka Milić.
Srbija u komparativnoj sociološkoj perspektivi
1995-2000.
Projekat Srbija u komparativnoj sociološkoj perspektivi, obuhvatio je tri potprojekta: „Razvoj sociološke teorije i metodologije“ (rukovodilac prof. dr Marija Bogdanović), „Globalne promene društva Srbije“ (rukovodilac prof. dr Silvano Bolčić) i „Kvalitet života i porodica društva u tranziciji“ (rukovodilac prof. dr Anđelka Milić). Projekat se tematski nadovezivao na dva prethodna istraživačka projekta ISI FF: Srbija krajem osamdesetih (ISI FF, 1991) i Sociološko proučavanje novih osobenosti društva Srbije u devedesetim godinama (ISI FF, 1995), čime je delimično dobio longitudinalni karakter. Iako je rađen u izrazito nepovoljnim društveno–ekonomskim i institucionalnim uslovima, projekat je ostvario činjenično dobar uvid u složena društvena dešavanja u Srbiji tokom 1990-tih, o čemu svedoči i bogata baza podataka. Rezultati dela projekta objavljeni su u studiji Srbija krajem milenijuma (ISI FF, 2002), koja obuhvata sedamnaest autorskih priloga koji osvetljavaju globalne promene društva Srbije.
Sociološki rečnik
1998.
U koordinaciji Instituta 1998. godine započet je projekat izrade Sociološkog rečnika. Projekat je finansirao Savezni sekretarijat za razvoj i nauku, u pisanju je učestvovao veliki broj autora, a urednici su prof. dr Marija Bogdanović i prof. dr Aljoša Mimica.
Roditeljstvo, institucionalno okruženje i konflikt uloga: životni tok i porodični ciklus
1995.
Započet u aprilu 1995. godine, projekat je bio deo Programa istraživanja uslova, mesta i instrumenata za ostvarivanje politike razvoja stanovništva Srbije, iniciranog u Savetu Vlade Republike Srbije za stanovništvo, porodicu i decu. Studije realizovane u okviru programa, imale su zadatak da pomognu u određivanju adekvatne populacione politike u Srbiji. Rukovodilac projekta bila je prof. dr Marija Bogdanović.
Razvoj sociološke teorije i metodologije
1991-1995.
Po svojoj prirodi teorijski, ovaj projekat je bio koncipiran sa ciljem da osvetli neke fundamentalne probleme neophodne za razvoj sociološke nauke, ali i da unapredi nastavu sociologije na fakultetima. Na projektu je sarađivalo osam saradnika. Pored velikog broja članaka u domaćim i stranim časopisima, kao i priloga na domaćim i stranim stručnim skupovima, rezultat ovog projekta je osam objavljenih monografija. Rukovodilac projekta bila je prof. dr Marija Bogdanović.
Sociološko proučavanje novih osobenosti društva Srbije u 90-tim godinama
1991-1995.
Institut je bio koordinator projekta koji je realizovao u saradnji sa Institutom za socijalnu politiku, Institutom za sociološka i kriminološka istraživanja i Institutom za sociološka istraživanja Filozofskog fakulteta u Novom Sadu. Projekat je imao za cilj istraživanje osobenosti društva Srbije u periodu tranzicije. U okviru projekta sprovedeno je osam terenskih istraživanja, čime je stvorena dragocena dokumentaciona građa za izučavanje transformacije društva u Srbiji. Na projektu je sarađivalo 33 saradnika. Rezultati dela projekta koji je realizovan u ISI FF su, pored devet objavljenih monografija, veliki broj tekstova objavljenih u stručnim časopisima kod nas i u inostranstvu i saopštenja na domaćim i međunarodnim naučnim skupovima. Rukovodilac projekta bio je prof. dr Silvano Bolčić.
U periodu od 1972. do 1990. godine u Institutu je realizovano dvanaest makroprojekata (sa 11 potprojekata i velikim brojem tema).
Prostorna pokretljivost mladih u Srbiji
2012.
Istraživanje je imalo za cilj mapiranje svih oblika unutrašnjih i spoljašnjih migracija (prostorne pokretljivosti) mladih starosti 15–30 godina u Srbiji. Dobijeni rezultati su pružili odgovore na pitanja koji mladi (u odnosu na sve relevantne socio-demografske osobine) i u koje svrhe (posao, studije, brak) na dnevnom, mesečnom, godišnjem nivou menjaju mesto prebivališta. Istraživanje se radilo za potrebe Ministarstva za omladinu i sport Republike Srbije i u skladu je sa preporukama Nacionalne strategije za mlade.
Istraživanje stavova građana, predstavnika lokalnih vlasti i organizacija civilnog sektora u oblasti zaštite životne sredine, rodne ravnopravnosti i evropskih integracija
2010.
Reč je o kompleksnom primenjenom istraživanju sprovedenom u saradnji sa Stalnom konferencijom gradova i opština, čiji su naručioci UNDP i SIDA. U sadržinskom smislu, istraživane teme su, iako izuzetno aktuelne i društveno relevantne, u manjoj ili većoj meri marginalizovane u javnosti. U metodološkom smislu, potreba da se za svaku temu ispitaju stavovi i prakse tri relevantna društvena aktera nametnula je istovremeno sprovođenje istraživanja na reprezentativnom, odnosno prigodnim uzorcima. Jedinstvenost tako postavljenog istraživanja omogućila je uvid u međusobnu percepciju aktera čija je povezanost i saradnja potrebna kako bi se obezbedio optimalni pristup rešavanju problema u svakoj od istraživanih oblasti. U tom cilju, utvrđivan je nivo znanja i obaveštenosti, kao i spremnosti svakog od aktera da se (više) angažuje na određenim pitanjima, potom, ispitivana je međusobna procena aktera po navedenim dimenzijama. Operacionalizacijom korišćenih koncepata težilo se razumevanju stvarnosti na način koji omogućava primenljivost dobijenih rezultata do nivoa konkretnih preporuka.
Istraživanje stavova o reformi visokog obrazovanja u Srbiji
2009.
Istraživanje se obavljalo u saradnji sa Studentskom unijom Srbije. Cilj istraživanja bio je da se ispitaju stavovi studenata i uprava svih državnih fakulteta o reformi visokog obrazovanja. Istraživački tim ISI FF je izradio instrument, uzorak i kordinisao je čitavim istraživanjem. Analiza rezultata imala je za cilj da pomogne unapređenju reforme i smanjenju negativnih efekata novih mera. Krajnjim korisnicima (nadležna ministarstva, uprave fakulteta, studentske organizacije) su upućene konkretne preporuke bazirane na dobijenim rezultatima.
Lokalna Agenda 21 za opštinu Pančevo
2008.
Stručnjaci Instituta za sociološka istraživanja (ISI) su vršili ekspertizu u dva sektora: 1. Razvoj zdravstvene, socijalne i zaštite ranjivih društvenih grupa. 2. Socijalna i komunalna infrastruktura. Terenski rad se bazirao na intervjuima sa predstavnicima grupa civilnog društva i na organizovanju radionica i fokus grupa o sektorskim temama koje su okupljale predstavnike civilnog društva i lokalnih vlasti. Naši eksperti su razvili upitnike, vodili radionice i fokus grupe, a potom obavili analizu rezultata koja je poslužila kao osnova za formiranje preporuka u završnom policy dokumentu.
CIIT – Akcioni program za CENTRE of Transadriatic Institutional Interconnection, sproveden u saradnji sa Univezitetom u Leću (University of Lecce)
2007.
Program je bio fokusiran na lokalni socio-ekonomski razvoj opštine Pančevo i njegove specifičnosti u poređenju sa italijanskom parnjak opštinom. Projekat je sproveden u saradnji sa predstavnicima lokalnih vlasti s obzirom da je njihova perspektiva bila važan aspekt ovog istraživanja. Rezultati projekta su prezentovani na konferenciji Risorse e politiche per lo sviluppo locale: un confronto fra Italia e Serbia, u Leću na Univerzitetu Salento oktobra 2007. godine. Nekolicina naših istraživača je juna 2007. godine posetila Univezitet u Leću gde je održala predavanja na master programu Cooperazione internazionale, diritti umani e peace keeping nell’area mediterranea – Insegnamento di Sociologia del mutamento sociale nei Balkani. Institut za sociološka istraživanja je predstavljao Beogradski univerzitet.
Projekat Prostori za mlade ljude: Svi u akciji
2005.
Reč je o akciono-istraživačkom projektu različitih susedstava u Beogradu čiji je cilj bio da se podstakne učešće dece u aktivnostima lokalne zajednice. Anketno istraživanje je prethodilo fokus grupnim intervjuima sa decom i predstavnicima škola i lokalnih zajednica. Završni izveštaj je dat u formi preporuka usklađivanja interesa i potreba različitih aktera u upotrebi javnog prostora u lokalnim zajednicama.
